Plagiocefalia, czyli spłaszczenie lub asymetria kształtu głowy, jest często spotykanym problemem klinicznym, z którym zgłaszają się rodzice do gabinetów fizjoterapeutycznych i osteopatycznych. W większości sytuacji deformacja ta wymaga odpowiedniego leczenia terapeutycznego, ponieważ bez interwencji specjalisty może się utrwalić, prowadząc w przyszłości do różnych powikłań. Nieleczona plagiocefalia może skutkować zaburzeniami napięcia mięśniowego, wadami postawy czy problemami ze stawami skroniowo-żuchwowymi.
Obecnie medycyna dysponuje różnymi metodami leczenia tego typu deformacji czaszkowych. W zaawansowanych przypadkach, takich jak kraniosynostoza (przedwczesne zrośnięcie szwów czaszkowych), konieczna może być interwencja neurochirurgiczna. W większości przypadków jednak najbardziej skuteczną niechirurgiczną metodą leczenia okazuje się osteopatia. Specjaliści zgodnie wskazują, że im wcześniej rozpocznie się terapię, najlepiej w pierwszych tygodniach życia dziecka, tym skuteczniejsze są rezultaty leczenia.
Włoscy naukowcy z Uniwersytetu w Bari przeprowadzili szczegółowe badania kliniczne, które potwierdziły wysoką skuteczność terapii osteopatycznej w leczeniu plagiocefalii oraz brachycefalii pozycyjnej u niemowląt. Wyniki opublikowane w czasopiśmie „Italian Journal of Pediatrics” wskazują, że większość badanych niemowląt (około 92%) cierpiała na plagiocefalię, a 8% na brachycefalię. Zdecydowana większość pacjentów wymagała od 2 do 6 sesji terapeutycznych, aby zauważyć znaczną poprawę kształtu głowy. W badaniu uczestniczyły łącznie 424 niemowlęta, które poddano terapii osteopatycznej w latach 2019–2022.
Według włoskich specjalistów, najczęstszą przyczyną plagiocefalii u niemowląt są zaburzenia w obrębie błon okołoczaszkowych, co prowadzi do nadmiernych napięć w obrębie czaszki. Osteopaci wykorzystują techniki normalizujące napięcia błonowe (tzw. techniki BMT), pracują nad poprawą ruchomości stawów szyjno-czaszkowych oraz kości czaszki. Ważnym zaleceniem terapeutycznym jest rozpoczęcie leczenia od klatki piersiowej i szyi, zanim podejmie się bezpośrednie działania na czaszce dziecka.
Ciekawym spostrzeżeniem wynikającym z włoskiego badania jest brak zależności między rodzajem porodu a występowaniem plagiocefalii. Problem ten dotyczy zarówno dzieci urodzonych siłami natury, jak i tych, które przyszły na świat poprzez cesarskie cięcie.
Największe postępy terapeutyczne są widoczne już podczas pierwszych sesji terapii osteopatycznej. Jednak pełne zniwelowanie plagiocefalii zazwyczaj wymaga dłuższego procesu terapeutycznego. Nawet po zakończeniu leczenia mogą pozostawać niewielkie asymetrie, które jednak nie mają istotnego znaczenia klinicznego.
Z badań włoskich naukowców wynika, że zalecenie układania niemowląt do snu na plecach, które zostało wprowadzone w 1976 roku w celu obniżenia ryzyka nagłej śmierci łóżeczkowej (SIDS), przyczyniło się do zwiększenia częstotliwości występowania plagiocefalii. Specjaliści zalecają więc, aby podczas aktywności dziecka jak najczęściej układać je na brzuchu, co znacząco zmniejsza ryzyko deformacji czaszkowych.
Dzięki szybkim efektom oraz nieinwazyjnemu charakterowi terapii, osteopatia zyskała miano złotego standardu leczenia plagiocefalii i brachycefalii. Według wspomnianego badania, już po czterech sesjach można zaobserwować poprawę kształtu głowy nawet o 50%, co ma ogromne znaczenie nie tylko estetyczne, ale przede wszystkim zdrowotne. Zaburzenia symetrii kości czaszki wpływają bowiem na cały układ ruchu, prowadząc do nieprawidłowego przenoszenia obciążeń ciała i dalszych konsekwencji zdrowotnych.
Panza R, Piarulli F, Rizzo V, Schettini F, Baldassarre ME, Di Lorenzo A, Tafuri S, Laforgia N. Positional plagiocephaly: results of the osteopathic treatment of 424 infants. An observational retrospective cohort study. Ital J Pediatr. 2024 Sep 7;50(1):166. doi: 10.1186/s13052-024-01729-3. PMID: 39243064; PMCID: PMC11380212.