„Antosiu, kolacja!” Po wypowiedzeniu tych słów przez rodzica, Antoś nie siada do stołu od razu – tak jest w większości polskich domów. Jest zapatrzony w telewizor, tablet lub książkę, pochłonięty układaniem klocków Lego czy zabawą mini-torem samochodowym. Rodzic powtarza kolejny raz, a przy następnym spotkaniu towarzyskim z pewnością poruszy ten temat z gośćmi, przyjmując empatyczne: „U nas jest tak samo”.
W jakim przypadku zaburzenia uwagi dziecka odstają od normy? Innymi słowy: kiedy podjąć działania, by pomóc dziecku w poprawieniu koncentracji?
Do objawów zaburzenia uwagi u dzieci zaliczyć możemy:
- niemożność skupienia się na jednym zadaniu przez dłuższy czas;
- wykonywanie poleceń „po łebkach”, byle szybko, bez zastanowienia;
- trudność w dokończeniu zadania;
- brak zwracania uwagi na szczegóły;
- ciągłe gubienie rzeczy, również tych ważnych;
- problemy z zapamiętywaniem, słabe wyniki w nauce;
- chaos w najbliższym otoczeniu: bałagan na biurku, w plecaku;
- niechęć do czynności wymagających aktywności umysłowej: rozwiązywania zadań, łamigłówek;
- „niesłyszenie”, brak reakcji na polecenia.[1]
Jeśli powyższe objawy występują u dzieci poniżej 5. roku życia, być może nie ma się czym martwić. Dla młodszych dzieci dekoncentracja, np. przy występowaniu wielu bodźców, to stan naturalny. Dziecko podąża wówczas za tym, co najbardziej zwraca jego uwagę. Porzuca drewniane klocki, kiedy rodzic włącza telewizor z filmem animowanym. Zapomina o kolorowance, gdy do domu wchodzi ulubiona ciocia. Wraz z (prawidłowym) rozwojem układu nerwowego, koncentracja usprawnia się, pomaga w utrzymaniu uwagi na jednym zadaniu przez dłuższy czas.
Jeśli jednak dziecko skończyło 7 lat i wciąż w sposób trwały (w diagnozie przyjmuje się, że objawy powinny występować od co najmniej 6 miesięcy i w różnych miejscach, nie tylko w domu i nie tylko w szkole) przejawia wymienione zachowania, należy rozpocząć leczenie.
Przyczyny problemów ze skupieniem uwagi
Pierwszy krok to właściwe zaadresowanie wszystkich przyczyn. Zaburzenia uwagi mogą występować w wyniku braku rutyny w dniu dziecka, ciągłego przebywania w głośnych miejscach pełnych chaosu, a nawet w pokoju ciągle zawalonym zabawkami (to ekstremalne przypadki, nie bez powodu jednak minimalizm jest zasadny). Problemy z koncentracją pojawiają się również u dzieci, którym w domu brakuje bezpieczeństwa i stabilności, a także tych z różnego rodzaju atypowością.
Nie mogą się skupić także dzieci uzależnione od elektroniki – przebodźcowane godzinami spędzonymi przy komputerze czy tablecie. Wpadają w apatię lub odwrotnie, nie potrafią się uspokoić. Warto zwrócić uwagę również na znaczenie diety. Dzieciom, które w codziennych posiłkach spożywają duże ilości cukru i konserwantów, trudno utrzymać koncentrację na dłuższy czas ze względu na nadmierne pobudzenie układu nerwowego.
Jak leczyć?
W niektórych przypadkach wystarczy zatem usunięcie szkodliwego czynnika. Mocne ograniczenie ekranów, uporządkowanie harmonogramu dnia, odgruzowanie przestrzeni dziecka, ćwiczenia uspokajające (mindfullness dla dzieci). Koncentrację dobrze ćwiczyć w warunkach domowych – księgarnie mają obecnie szeroki wybór pozycji w tej tematyce, zarówno kart pracy dla dzieci, jak i podręczników dla rodziców, z opracowanymi ćwiczeniami. Kiedy zaburzenia uwagi idą w parze z autyzmem czy ADHD, pracuje się nad nimi zazwyczaj w trakcie zaleconej terapii. Może się jednak okazać, że wizyta u psychoterapeuty będzie konieczna, również jeśli przewlekła dekoncentracja występuje bez zaburzeń dodatkowych. Leczy się ją wówczas w trakcie terapii, niekiedy przy zastosowaniu farmakologii.
Mówi się, że dla dziecka z zaburzeniami uwagi najważniejsza jest zasada 3R, czyli rutyna, regularność i repetycja (powtarzanie poleceń do skutku). Bardzo ważna jest praca w domu, jak również praca ze specjalistą (psychoterapeutą, pedagogiem, psychologiem szkolnym). Nic, co w umyśle, nie odbywa się jednak bez udziału ciała. U dzieci z trudnościami skupienia uwagi należy poprawić pracę układu neurologicznego, a także – jak się często okazuje – usprawnić działanie wszystkich układów. Może w tym pomóc osteopata, który w trakcie delikatnego badania manualnego namierzy newralgiczne obszary, a następnie ureguluje ich funkcjonowanie. Osteopata zajmie się kręgosłupem, strukturami czaszkowymi, przepływem krwi i limfy. Udzieli przy tym wskazówek, jak odpowiednio dbać o organizm, biorąc pod uwagę ilość snu i czas na relaks, odpowiednią dietę oraz ruch.
Czy dziecko może wyrosnąć z zaburzeń uwagi? 3-letnie tak, 8-letnie ma na to znacznie mniejsze szanse. Ze starszymi przedszkolakami i szkolniakami, które nie mogą się skupić, należy pracować przy zastosowaniu odpowiednich technik, a jeśli to możliwe, usunąć przyczynę problemu. I uzbroić się w cierpliwość, bo niezależnie od zastosowanych metod, na efekty trzeba będzie poczekać. Warto!
[1]https://www.poradnikzdrowie.pl/ciaza-i-dziecko/zdrowie-dziecka/zaburzenia-uwagi-i-koncentracji-u-dziecka-aa-x6iF-TVBE-RjrZ.html
